Het uurwerk zoals is te zien op deze video bestaat uit twee delen.
De linkerhelft is het slagwerk en het rechter helft is het zogenaamde gaand werk. Het filmpje start op het moment dat de 12uur slag gaat beginnen welke door het carillon wordt ingeluid.
Het belangrijkste onderdeel van het uurwerk is de slinger. Midden boven, achter het zwarte deel, is nog net het bewegende hout van de slingersteel te zien.
Deze drijft met zijn heen en weer beweging het anker aan hetgeen midden boven als grijze boog is te zien en welke op en neer beweegt. Deze beweging laat iedere keer een tand door zodat het messing rad hieronder zichtbaar verder draait.
Dit is ook de bron van het tik/tak-geluid van de meeste uurwerken. Gezamenlijk noemen we deze onderdelen het echappement.
Het groepje tandwielen rechts is voor het draaien van de wijzers en daarop zitten ook de nokken die het slaan activeren. Tevens is rechtsonder nog een deel van de marmeren plaat te zien waarop de schakelfunctie is aangebracht om de gewichten van het uurwerk met een motor op te winden.
Het grijze blok rechtsboven is een latere toevoeging om het carillon te activeren en heeft met het uurwerk als zodanig niets van doen.
Het grote wiel midden-voor is het zogenaamde sluitrad. Hierop zijn de ‘ruggen’ van de uren te zien. Dit zijn de platte stroken die rond het rad verdeeld zitten.
De lengte van de rug bepaald het aantal slagen. Daar 1x de standaard slag is zijn er dus 11 ruggen welke de uren 2 tot en met 12 laten horen. Na 12 uur volgt er dus 1 slag voor half 1 en 1 slag voor 1 uur en 1 slag voor half 2. Daar is dus geen rug voor nodig.
Midden boven het sluitrad zit een omlaag stekende pen welke tussen de ‘ruggen’ van het sluitrad valt.
Aan het begin van een slagactie wordt deze door de slaglichterarm omhoog getrokken en kan het sluitrad gaan draaien. Het kleine rad linksboven het sluitrad voert die draaiende beweging uit. Aan de linkerkant van het sluitrad zit een gebogen lichter met links een rond tegengewicht en rechts naar beneden een nok tegen het sluitrad welke dit in positie houdt omdat het ‘vrij’ kan ronddraaien.
Links op de achtergrond is het draaien van de windvleugel, ook wel windrem genoemd, te zien. Deze zorgt ervoor dat het slaan rustig verloopt. Is een belangrijk onderdeel want wanneer dit ‘eraf zou vallen’ zal het slagwerkdeel van het uurwerk ernstig stuk geslagen worden. Dit gebeurde in 1976 bij de Big Ben in Londen.
Harry Dekker